Dạy học tích hợp là gì? Các phương pháp dạy học tích hợp

Dạy học tích hợp là gì?

Dạy học tích hợp là hình thức giảng dạy hướng đến phát triển năng lực toàn diện ở học sinh, đặc biệt là khả năng tổng hợp và vận dụng kiến thức vào giải quyết vấn đề ở nhiều lĩnh vực khác nhau. Theo đó, chương trình dạy học tích hợp không chỉ giúp học sinh hình thành kỹ năng thu thập, chọn lọc và xử lý thông tin. Hơn thế, học sinh còn có thể chủ động tìm ra vấn đề, vận dụng các kiến thức và kỹ năng vào giải quyết các vấn đề một cách hiệu quả. Đây cũng chính là những yêu cầu đổi mới trong giáo dục hiện nay.

Dựa vào định nghĩa trên, có thể xác định mục tiêu cơ bản của việc áp dụng các hình thức dạy học tích hợp bao gồm:

• Xây dựng nền tảng kiến thức vững chắc đồng thời hoàn thiện các kỹ năng, giúp học sinh phát triển năng lực toàn diện.

• Duy trì tính thống nhất giữa các môn học, lĩnh vực khác nhau.

• Hạn chế tình trạng trùng lặp nội dung, kiến thức giữa các môn học khác nhau.

Đặc điểm của dạy học tích hợp

Như vậy ta đã tìm hiểu dạy học tích hợp là gì cũng như những mục tiêu cơ bản mà phương pháp này hướng đến. Tiếp theo ở phần này, hãy cùng tìm hiểu những đặc điểm cơ bản của phương pháp dạy học tích hợp.

Hướng tới người học

Dạy học tích hợp là phương pháp hướng tới người học. Điều này có nghĩa là người học phải tự mình tìm tòi, nghiên cứu và khám phá những kiến thức mới. Yêu cầu đặt ra lúc này không chỉ là tìm hiểu, tiếp thu các kiến thức có sẵn trong bài dạy hay sách vở. Quan trọng hơn, người học còn phải tự đặt mình vào các tình huống thực tiễn trong cuộc sống, từ đó tự phát hiện những điều mới đồng thời vận dụng kiến thức đã học vào giải quyết vấn đề.

Hướng tới phát triển toàn diện

Dạy học tích hợp là phương pháp giúp người học phát huy tối đa năng lực của bản thân. Theo đó, giáo viên chỉ là người tổ chức và dẫn dắt, còn học sinh mới là người chủ động tìm tòi, khám phá kiến thức mới. Trong suốt quá trình học, học sinh sẽ bắt gặp rất nhiều vấn đề và phải tự mình tìm câu trả lời, hướng giải quyết cho vấn đề đó. Để làm được điều này, học sinh sẽ cần trau dồi thêm nhiều kiến thức và kỹ năng khác nhau, hướng đến sự phát triển toàn diện.

Kết hợp giữa lý thuyết và thực hành

Trong dạy học tích hợp, các kiến thức không chỉ dừng ở mức độ hàn lâm mà hơn thế còn là vận dụng hiệu quả vào thực tế cuộc sống. Chính sự kết hợp giữa lý thuyết và thực hành như vậy sẽ giúp cho học sinh dễ dàng tiếp thu kiến thức, biến việc học trở nên nhẹ nhàng và thú vị hơn. Học sinh cũng chủ động hơn trong việc tìm tòi, học hỏi những cái mới.

Ưu nhược và điểm của phương pháp tích hợp

Bất kỳ phương pháp dạy học nào cũng tồn tại những ưu, nhược điểm riêng. Và dạy học tích hợp cũng không phải trường hợp ngoại lệ. Phương pháp này có những ưu, nhược điểm như sau:

Ưu điểm

• Phù hợp áp dụng cho mọi đối tượng người học từ cấp bậc Tiểu học, THCS, THPT đến Cao đẳng, Đại học.

• Kiến thức phong phú, đa dạng và linh hoạt, phù hợp với mọi trình độ và khả năng tiếp thu.

• Nội dung giảng dạy được chắc lọc phù hợp, giảm tải nội dung chương trình học.

• Rút ngắn quá trình tổng hợp kiến thức các môn học.

• Giúp học sinh, sinh viên phát triển toàn diện về kiến thức lẫn kỹ năng, hỗ trợ quá trình học cũng như làm việc sau này một cách hiệu quả.

Nhược điểm

Bên cạnh những ưu điểm nổi bật, hình thức dạy học tích hợp vẫn tồn tại một số hạn chế nhất định như:

• Khó khăn trong việc áp dụng vào thực tế bởi cần có sự phân loại nhất định về năng lực của từng lớp.

• Giáo viên phải chủ động trong việc sáng tạo nên nhiều nội dung giảng dạy. Ngoài ra, giáo viên cũng cần đóng vai trò là người định hướng cho học sinh.

• Giáo viên phải luôn bám sát, theo dõi sự tiến bộ của học sinh trong suốt quá trình học.

=>> Tham khảo thêm bài viết khác: Gia Sư Cho Học Sinh Trường Quốc Tế: Những điều cần biết

Tại sao nên áp dụng các phương pháp dạy học tích hợp

Không phải tự nhiên mà các phương pháp dạy học tích hợp lại được ứng dụng rộng rãi trong nhiều hệ thống giáo dục như hiện nay. Những lợi ích cụ thể mà dạy học tích hợp mang lại như sau:

Lợi ích đối với các em học sinh

• Với nội dung bài học hấp dẫn, bám sát thực tiễn cùng phương pháp giảng dạy trực quan, sinh động, học sinh sẽ được khơi nguồn cảm hứng học tập hiệu quả. Không còn cảm giác nhàm chán, khô khan như phương pháp dạy học truyền thống, giờ đây các em có thể thỏa sức sáng tạo, tư duy đổi mới hơn.

• Việc vận dụng ngay những kiến thức được học vào thực tiễn cuộc sống sẽ giúp xóa bỏ tình trạng “học vẹt”, học trước quên sau như trước đây.

• Dạy học tích hợp đòi hỏi giáo viên cần dành nhiều thời gian hơn để đồng hành cùng học sinh. Nhờ đó, giáo viên có thể giám sát tiến độ học tập của từng em học sinh, giúp các em phát triển năng lực đồng đều.

• Phương pháp dạy học tích hợp khuyến khích học sinh bày tỏ quan điểm, đóng góp ý kiến và hoạt động nhóm hiệu quả. Từ đó, các em có thể trau dồi nhiều kỹ năng: thuyết trình, phản biện, hợp tác, tư duy logic,…

Lợi ích đối với giáo viên

• Các giáo viên chủ động hơn trong việc tương tác và hỗ trợ nhau trong quá trình giảng dạy.

• Phương pháp tích hợp giúp giáo viên dễ dàng tổng hợp kiến thức, giảm tải nội dung giảng dạy và tập trung vào phần kiến thức trọng tâm.

• Phương pháp này còn giúp tăng cường tính tương tác giữa giáo viên và học sinh. Giáo viên có nhiều thời gian để hiểu rõ năng lực của từng học sinh, từ đó có định hướng phát triển phù hợp cho từng em. Còn học sinh có thể thoải mái đặt câu hỏi, phản biện để hiểu sâu hơn về mọi vấn đề.

• Tăng khả năng chuyên môn nghề nghiệp cho từng giáo viên.

Các phương pháp dạy học tích hợp phổ biến hiện nay

Dạy học tích hợp không chỉ là kết hợp những môn học liên quan với nhau. Mỗi sự kết hợp lại mang đến những hình thức dạy học với đặc điểm riêng biệt, cụ thể:

Tích hợp nội môn

Hình thức giảng dạy tích hợp nội môn (Interdisciplinary Integration/Approach) là việc gộp những kiến thức từ hai hay nhiều nội dung trong cùng một môn học. Cụ thể nó được áp dụng khi giảng dạy một bài tập lớn, cần vận dụng nhiều kiến thức khác nhau của bộ môn để giải được từng phần của bài tập. Thông qua hình thức này, các em học sinh sẽ biết cách tổng hợp và vận dụng kiến thức từ nhiều phần riêng biệt để giải quyết vấn đề. Hình thức dạy học tích hợp nội môn thường được áp dụng cho các bộ môn khoa học tự nhiên như: toán học, vật lý, hóa học,…

Tích hợp liên môn 

Tích hợp liên môn là hình thức dạy học trong đó giáo viên sử dụng kiến thức từ nhiều môn học khác nhau theo cùng cụm môn học để áp dụng vào giải quyết một vấn đề cụ thể. Qua đó, hạn chế được tình trạng kiến thức được giảng dạy lặp lại nhiều lần.

Ví dụ: Để vẽ một bức tranh về an toàn giao thông, học sinh cần áp dụng kiến thức về luật giao thông để vẽ người đi bộ đi đúng làn đường, phương tiện giao thông dừng lúc đèn đỏ,… đồng thời áp dụng kiến thức mỹ thuật để chia bố cục và màu sắc bức tranh cho hài hòa.

Tích hợp đa môn

Dạy học tích hợp đa môn thường dễ bị nhầm lẫn với phương pháp tích hợp liên môn. Tuy nhiên, giữa 2 hình thức này lại có sự khác biệt nhất định như sau:

• Tích hợp liên môn sử dụng kiến thức từ nhiều môn học để tích hợp thành 1 bài giảng.

• Tích hợp đa môn ngược lại sẽ sử dụng một bài giảng để giảng dạy cho nhiều môn học khác nhau.

Ví dụ: Thông qua những tác phẩm văn học kinh điển, học sinh không chỉ biết thêm kiến thức Văn học mà còn được tìm hiểu về lịch sử đương thời.

Tích hợp xuyên môn

Đây được xem là hình thức khó áp dụng nhất trong tất cả các hình thức dạy học tích hợp bởi nó hầu như tổng hợp đặc điểm của 3 hình thức trên. Có thể hiểu đơn giản, một bài giảng xuyên môn sẽ cần đến sự tham gia của nhiều giáo viên thuộc nhiều bộ môn khác nhau. Mỗi giáo viên sẽ đảm nhiệm một phần nội dung liên quan đến môn học của họ. Thông thường, phương pháp tích hợp xuyên môn sẽ được áp dụng để giúp học sinh tiến hành các dự án.

Ví dụ: Một dự án trồng cây c

Lưu ý khi áp dụng phương pháp dạy học tích hợp

ần có sự hướng dẫn của cả giáo viên Sinh học, Địa lý và Vật lý,…

Việc áp dụng phương pháp dạy học tích hợp mang đến nhiều lợi ích quan trọng cho hệ thống giáo dục. Tuy nhiên, cũng có một vài lưu ý khi áp dụng như sau:

• Nên tích hợp kiến thức của các môn học có liên quan mật thiết với nhau.

• Giáo trình, bài giảng cần được thiết kế khoa học mà không kém phần sáng tạo, linh hoạt.

• Lồng ghép các hoạt động trải nghiệm thú vị, hấp dẫn bên cạnh việc cung cấp kiến thức sách vở.

• Giáo viên cần nắm bắt năng lực của từng học sinh để có định hướng phát triển, nâng cao kiến thức cho từng em.

• Nội dung bài học đơn giản song có tính ứng dụng thực tế cao sẽ giúp các em tiếp thu nhanh và có hứng thú học tập hơn.

Lời kết

Nhìn chung, các phương pháp dạy học tích hợp được thiết kế một cách khoa học, có tính ứng dụng cao và mang lại nhiều lợi ích cho giáo dục. Mong rằng những chia sẻ trên đây của Westminster đã giúp bạn hiểu hơn về phương pháp dạy học tích hợp cũng như cách áp dụng chúng vào thực tiễn giảng dạy tại các hệ thống trường học.